Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma Suçu İle Uyuşturucu Ticareti Yapma Suçu Arasındaki Farka İlişkin Kriterler

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 15.06.2004 tarihli ve 107-136 ile 06.03.2012 tarihli ve 387-75 sayılı kararları başta olmak üzere birçok kararında da belirtildiği üzere uyuşturucu madde bulundurmanın, kullanma amacına yönelik olduğunun belirlenmesinde dikkate alınması gereken ve öğreti ile uygulamada da kabul görmüş olan bazı kriterler bulunmaktadır. Yazımızda bu kriterlere Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararlarında ifade edildiği şekliyle yer verildikten sonra kriterle ilgili örnek kararlara yer verilecektir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 14.06.2022 tarih ve 2020/104 Esas, 2022/444 Karar sayılı ilamı;

...Sanığın, uyuşturucu madde bulundurma şeklinde sabit olan eyleminin kullanma amacına yönelik olup olmadığının tespiti açısından Ceza Genel Kurulunun birçok kararında değindiği kriterler doğrultusunda bir değerlendirme yapmak gerekirse; sanığın bulundurduğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranışı tespit edilmiş değildir. Yine uyuşturucu maddeyi satın almasından sonra evine giderken görülerek kaçması üzerine yakalandığı anlaşılan sanığın, suç konusu eroini bulundurduğu yer ve bulunduruluş biçimi itibarıyla eyleminin kullanma dışında bir amaçla bulundurma olarak kabulüne yeterli bir veri bulunmamaktadır. Zira eroin, sanığın üzerinde ve 11 fişek şeklinde, satın aldığını beyan ettiği mevcut hâliyle ele geçirilmiştir. Her paketçiğin içine hassas biçimde yapılan tartım sonucu aynı miktarda uyuşturucu madde konulduğuna dair ise herhangi bir tespit yapılmamıştır. Uyuşturucu maddenin tek çeşit olarak ele geçirildiği de açıktır. Eroinin net miktarı 6,5 gramdır.... bir kişi için ortalama günlük doz miktarı (0,02 gram x 5 doz) 0,1 gram olarak kabul edildiğinde ele geçen net 6,5 gram eroinin 65 günlük bir kullanıma karşılık geldiği anlaşılmaktadır. Bu durum ise birkaç aylık ihtiyaç duyabileceği miktarda eroini satın almasından sonra evine gitmekteyken yakalanan sanığın, kişisel olarak kullanıp tüketebileceği miktarın üzerinde eroin bulundurduğuna yeterli değildir. Diğer bir anlatımla ele geçen eroinin miktarı itibarıyla bulundurma eyleminin kişisel kullanım dışında bir amaca yönelik olduğu sübut bulmamıştır.

Sonuç olarak; sanığın net 6,5 gram eroin bulundurma şeklinde ortaya çıkan eyleminin, kullanma dışında bir amaçla gerçekleştiğine dair yeterli delil bulunmadığı, eylemin nitelendirilmesine ilişkin var olan şüphenin yenilemediği, bu hâli ile sanığın eyleminin kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma olarak kabulü gerektiği...

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 04.12.2018 tarih ve 2017/220 Esas, 2018/605 Karar sayılı ilamı;

"...Birinci uyuşmazlık konusunda varılan sonuca göre; suç konusu uyuşturucu maddeyi kullanmak için satın aldığını söyleyen sanığın savunmalarının aksine, bu maddeyi başkasına satacağına, devredeceğine veya vereceğine ilişkin herhangi bir davranış içinde olduğu hususunda bir tespit bulunmadığı gibi kullanma dışında bir amaçla bulundurduğuna ilişkin delil de olmaması, suç konusu uyuşturucu maddenin aracın görünür yerinde ve tek parça hâlinde olması, ele geçirilen esrarın miktarı itibarıyla da kullanım sınırları içerisinde kalması karşısında, sanığın sabit görülen eyleminin kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunu oluşturduğu kabul edilmelidir..."

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 26.11.2020 tarih ve 2019/326 Esas, 2020/481 Karar sayılı ilamı;

"...Sanığın üzerinde; montunun cebinde ve taktığı kemerinin altına gizlenmiş iki adet poşetin içinde olmak üzere toplam on altı paket suç konusu esrarın ele geçirilmiş olması, söz konusu uyuşturucu maddelerin küçük paketçikler hâlinde ve her birinin ağırlığı da aynı olacak şekilde kâğıda sarılı olarak özenle hazırlanıp satışa hazır vaziyette bulundurulması, sanığın aşamalardaki savunmalarında; suç konusu esrarları, katılacağı doğum günü kutlamasına gelecek arkadaşlarıyla birlikte içmek için satın aldığını söylemesi karşısında; sanığın suç konusu uyuşturucu maddeleri kullanmak amacıyla bulundurduğuna ilişkin savunmasının suç ve cezadan kurtulmaya yönelik olduğu ve sabit olan eyleminin uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu oluşturduğu kabul edilmelidir..."

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 26.11.2020 tarih ve 2019/326 Esas, 2020/481 Karar sayılı ilamı;

"..Sanığın uyuşturucu madde sattığına ilişkin elde edilen bilgi üzerine ikametinde yapılan aramada salonda bulunan camlı vitrinin arka tarafına saklanmış şekilde suç konusu esrarın ele geçirilmesi, esrarların iki ayrı plastik bidon içinde ve bu bidonlardan birisinde bulunan (4) farklı poşette bulunması, sarı kapaklı bidon içerisinde ele geçen poşetlerdeki esrarlardan ikisinin daralı ağırlıklarının birbirlerine eşit olması ile sanığın ikametinde bulunan hassas terazi üzerinde de esrar kalıntıları tespit edildiğinin anlaşılması karşısında, sanığın ikametinde ele geçen esrarları, farklı bidonlarda saklayıp yine ikametinde ele geçen hassas terazide tartımını yapmak suretiyle farklı poşetlere koyarak satmak amacıyla bulundurduğunun kabulü gerekmektedir..."

Yargıtay 20. Ceza Dairesinin 01.07.2020 tarih ve 2020/2035 Esas, 2020/3695 Karar sayılı ilamı;

"...Sanığın uyuşturucu madde ticareti yaptığı yönünde delil kabul edilen ve sanığın evinde ele geçen hassas terazinin çalışır vaziyette olup olmadığı, ayrıca uyuşturucu yada uyarıcı madde artığı içerip içermediği belirlendikten sonra hüküm kurulması gerektiğinin gözetilmemesi,

...Kanuna aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde görüldüğünden hükmün BOZULMASINA..."

Üçüncü kriter de, bulundurulan uyuşturucu maddenin çeşit ve miktardır. Uyuşturucu madde kullanan kimse genelde bir ya da benzer etki gösteren iki değişik uyuşturucu maddeyi bulundurur. Bu nedenle değişik nitelikte ve farklı etkileri olan eroin, kokain, esrar ve amfetamin içeren tabletleri birlikte bulunduran sanığın bunları satmak amacıyla bulundurduğu kabul edilebilir. Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar, kişinin fiziksel ve ruhsal yapısı ile uyuşturucu veya uyarıcı maddenin niteliğine, cinsine ve kalitesine göre değişiklik göstermekle birlikte, Adli Tıp Kurumunun mütalaalarında esrar kullananların her defasında 1-1,5 gram olmak üzere günde üç kez esrar tüketebildikleri bildirilmektedir. Esrar kullanma alışkanlığı olanların bunları göz önüne alarak, birkaç aylık ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda esrar maddesini ihtiyaten yanlarında veya ulaşabilecekleri bir yerde bulundurabildikleri de adli dosyalara yansıyan ve bilinen bir husustur. Buna göre, esrar kullanan faillerin olağan sayılan bu süre içinde kişisel olarak kullanıp tüketebilecekleri miktarın üzerinde esrar maddesi bulundurmaları hâlinde, bulundurmanın kişisel kullanım amacına yönelik olmadığı kabul edilmelidir.

Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar, kişinin fiziksel ve ruhsal yapısı ile uyuşturucu veya uyarıcı maddenin niteliğine, cinsine ve kalitesine göre değişiklik göstermekle birlikte, Adli Tıp Kurumunun mütaalalarında esrar kullananların her defasında 1.1,5 gram olmak üzere günde 3-4 kez esrar tüketebildikleri bildirilmektedir. Eroinin bir dozluk miktarının 10 mg ve günlük doz sayısının 4-6 olduğu yapılan araştırmalarda söylenmektedir. Sentetik uyuşturucularda da ilişkin kesin bir tespit olmasa da günlük kullanım miktarının eroin kadar düşük miktarda dozlarda bulunmasa da bir kullanımlık miktarın miligramlar düzeyinde olduğu görülmektedir. Uyuşturucu maddenin miktarının tereddüde yer vermeyecek şekilde fazla olması halinde Yargıtay kullanma amacının bulunmadığına karar vermektedir.

Ele geçerilen uyuşturucu maddenin miktar itibarıyla kişisel kullanım sınırları içerisinde kalması, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yerde veya yakınında, hassas terazi veya paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerinin bulunmaması, sanığın uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranış içine girdiğine ilişkin delil bulunmaması durumunda kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunu oluşacağının kabulü gerekecektir.

Fakat ele geçerilen uyuşturucu madde, miktar itibarıyla kişisel kullanım sınırları içerisinde kalsa dahi sanığın ekonomik durumu ve ele geçerilen uyuşturucu maddenin değeri arasında uyumsuzluk bulunması ile birlikte dosya kapsamı dikkate alınarak uyuşturucu madde ticareti suçunun oluştuğu kabul edilebilecektir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 19.03.2019 tarih ve 2017/476 Esas, 2019/218 Karar sayılı ilamı;

“...Suç konusu uyuşturucu maddelerin sanığın ailesi ile birlikte ikamet ettiği evinde ele geçirilmesi, sanık ile birlikte evde kalan diğer kişilerce de kolaylıkla erişebilecek bir yer olan, girişe göre sağdan ikinci odadaki sobanın üzerinde bulunan minderlerden birisinin arasındaki poşette (22) fişek hâlinde bulunması, net toplam 5,81 gram ağırlığında olan esrarın miktarı itibarıyla kişisel kullanım sınırları içerisinde kalması, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yerde veya yakınında, hassas terazi veya paketlemede kullanılan ambalaj malzemeleri vb. materyallerin bulunmaması, sanığın söz konusu esrarı başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranış içine girdiğine ilişkin dosya kapsamı itibarıyla herhangi bir somut delilin elde edilememesi, tanık A.’nin sanığın uyuşturucu madde kullandığını ancak satmadığını beyan etmesi, sanığın da savunmalarında ele geçirilen uyuşturucu maddeleri kullanmak amacıyla bulundurduğunu, olaydan bir gün önce ele geçirildiği şekilde satın aldığını savunması hususları birlikte değerlendirildiğinde; ele geçirilen suç konusu uyuşturucu maddelerin sanık tarafından kullanma dışındaki bir amaçla bulundurulduğuna ilişkin, sanığın savunmasının aksine, soyut istihbarat bilgisi dışında kuşkuyu aşan, kesin ve yeterli delil bulunmadığı anlaşıldığından, sanığın sabit görülen eyleminin bir bütün hâlinde kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunu oluşturduğu kabul edilmelidir...”

Yargıtay 10. Ceza Dairesinin 13.12.2021 tarih ve 2020/14556 Esas, 2021/13483 Karar sayılı ilamı;

"...06.03.2019 tarihli Olay, Arama, El Koyma ve Yakalama Tutanağı içeriğine, sanığın yakalandığı yerin özelliğine, suç konusu eroinin paket sayısı ve miktarına, sanığın kanında morfin, idrarında eroin metaboliti 6-MAM ve morfin bulunduğuna ilişkin Adli Tıp Kurumu raporu ile dosyadaki diğer bilgi ve belgelere göre; sanığın savunmasının aksine üst aramasında ele geçirilen suç konusu eroini kullanma amacı dışında bulundurduğuna dair kuşku sınırlarını aşan yeterli ve kesin delil bulunmadığı, sanığın eyleminin bütün olarak “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçunu oluşturduğu..."

Yargıtay 10. Ceza Dairesinin 27.04.2021 tarih ve 2017/6688 Esas, 2021/5148 Karar sayılı ilamı;

"...Olay tutanağı içeriği, sanığın yakalanış şekli, ele geçen uyuşturucu maddenin çeşitliliği ve adeti ile tüm dosya kapsamına göre, sanığın uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu işlediği sabit olduğu halde, yerinde olmayan ve dosya kapsamına uygun düşmeyen gerekçelerle beraatine karar verilmesi,

Yasaya aykırı, Cumhuriyet savcısının temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA..."

Yargıtay 10. Ceza Dairesinin 18.06.2019 tarih ve 2017/5807 Esas, 2019/4036 Karar sayılı ilamı;

"...Olay tarihinde ... Mahallesi, Millet Parkı içinde bulunan sanıkta 16 paket halinde ele geçirilen suça konu toz esrarın paket sayısı olarak miktarın fazlalığı, sanığın gelir durumu ile uyuşturucu maddenin değeri arasındaki uyumsuzluk, yakalandığı yer ve zaman, yakalanış biçimi aşamalardaki savunmaları ve dosya içeriğine göre sanığın eyleminin uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu oluşturduğu gözetilmeden, suçun niteliği yanlış değerlendirilerek kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan hüküm kurulması,

Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA..."

Birinci kriter; failin bulundurduğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranış içine girip girmediğidir.

Bu davranışlar, müşteri arama, pazarlık yapma, numune gösterme ve benzeri hareketlerdir. Sanığın bu tip bir davranışının, hukuka uygun deliller ile tespit edilmesi durumunda diğer kriterlerin araştırılmasına gerek kalmayacak ve eyleminin, uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu oluşturduğu kabul edilecektir. Sanığın bu tip bir davranışının tespit edilememesi durumunda ise diğer kriterler araştırılacak ve kullanma dışında bir amaca dair yeterli ve şüpheden uzak delil bulunmadığı takdirde eyleminin, kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunu oluşturacağının kabulü gerekecektir.

Somut olayın özelliklerine göre uyuşturucu maddenin bulundurulduğu yer ve bulunduruluş şeklinin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Zira uyuşturucu maddenin ev veya iş yerinden uzakta bir yere gizlenmiş olması, uyuşturucu madde ticareti suçunun oluştuğunun kabulü için tek başına yeterli olmadığı gibi, uyuşturucu maddenin ev ve iş yerinde bulunması da uyuşturucu maddenin kullanmak için bulundurulduğunun kabulü için tek başına yeterli değildir.

Nitekim ev veya iş yerinde bulundurulan uyuşturucu maddelerin, hassas biçimde yapılan tartım sonucu aynı miktarda konulmuş olan küçük paketçiklerden oluşması veya uyuşturucu maddelerle birlikte hassas terazi ya da paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerin bulunması, uyuşturucu madde miktarı ve çeşitliliği de dikkate alınarak uyuşturucu madde ticareti suçunun oluştuğunun kabulü için yeterli görülebilecektir.

İkinci kriter, uyuşturucu maddenin bulundurulduğu yer ve bulunduruluş biçimidir. Kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulunduran kimse, bunu her zaman kolaylıkla erişebileceği bir yerde, örneğin genellikle evinde veya iş yerinde bulundurmaktadır. Buna karşın uyuşturucunun ev veya iş yerine uzakta, çıkarılıp alınması güç ve zaman gerektiren depo, mağara, samanlık gibi bir yere gizlemesi kullanma dışında bir amaçla bulundurulduğunu gösterebilir. Yine, uyuşturucunun çok sayıda özenli olarak hazırlanmış küçük paketçikler hâlinde olması, her paketçiğin içine hassas biçimde yapılan tartım sonucu aynı miktarda uyuşturucu madde konulmuş olması, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yerde veya yakınında, hassas terazi ve paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerinin bulunması, kullanım dışında bir amaçla bulundurulduğu hususunda önemli belirtilerdir.

Bunula birlikte hassas terazinin varlığı tek başına yeterli görülmemekte ve hassas terazinin uyuşturucu tartımında kullanıldığının tespiti için, hassas terazide uyuşturucu veya uyarıcı madde artığı bulunduğuna ilişkin tespit de gerekmektedir. Fakat hassas terazi ve elektronik tartı gibi araçların ele geçirilmesi her olayda ticaret amacının bulunduğu şeklinde değerlendirilmemelidir. Hassas terazinin fail tarafından, madde kullanırken ya da kendisi alım yaparken kullanılıyor olması ihtimali dikkate alınmalıdır. (Koç Ziya, “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Suçlarında Kişisel Kullanım Amacının Belirlenmesi (TCK m. 188/3-TCK m. 191)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İzmir 2021, C. 23, S. 2, s. 1174.)